Szkliwienie to jeden z najważniejszych etapów w procesie tworzenia ceramiki – decyduje nie tylko o estetyce gotowego wyrobu, ale także o jego właściwościach użytkowych, takich jak szczelność, twardość i odporność na zabrudzenia. Mimo pozornego uproszczenia, etap ten jest pełen pułapek, które mogą zniweczyć wielogodzinną pracę twórcy. Niezależnie od poziomu zaawansowania, ceramicy często popełniają podobne błędy. W tym artykule omowione zostały najczęstsze z nich oraz sposoby, by ich skutecznie unikać.
Niedostateczne przygotowanie powierzchni ceramiki
Zanieczyszczona, zatłuszczona lub nierówna powierzchnia ceramiki to jeden z głównych powodów niepowodzeń przy szkliwieniu. Kurz, odciski palców czy resztki gliny mogą spowodować, że szkliwo nie przylgnie równomiernie do powierzchni lub stworzy nieestetyczne plamy i wybrzuszenia. Aby temu zapobiec, biskwit przed szkliwieniem należy starannie oczyścić – najlepiej za pomocą wilgotnej gąbki i sprężonego powietrza. Dodatkowo warto unikać dotykania powierzchni palcami bezpośrednio przed szkliwieniem.
Zbyt gruba lub zbyt cienka warstwa szkliwa
Nieodpowiednia grubość warstwy szkliwa to błąd, który potrafi całkowicie zniweczyć efekt estetyczny i funkcjonalny. Zbyt gruba warstwa szkliwa może spłynąć w trakcie wypału, tworząc zacieki i zniekształcenia. Może też doprowadzić do pęknięć lub odprysków. Zbyt cienka warstwa natomiast skutkuje prześwitami, matową powierzchnią i brakiem ochrony dla ceramiki. Aby uniknąć tych problemów, warto korzystać z mierników grubości (np. przy szkliwach natryskowych) lub powtarzalnych czasów zanurzania w przypadku szkliw płynnych. Równomierna aplikacja to podstawa sukcesu.
Nieprawidłowa technika aplikacji szkliwa
Wybór techniki nakładania szkliwa powinien być dostosowany zarówno do kształtu i wielkości przedmiotu, jak i do rodzaju szkliwa oraz oczekiwanego efektu. Zanurzanie to szybka i skuteczna metoda, ale nie sprawdzi się w przypadku delikatnych detali lub dużych form. Polewanie daje większą kontrolę, ale wymaga doświadczenia i umiejętnego rozprowadzania szkliwa. Natryskiwanie jest najbardziej równomierne, ale wymaga specjalistycznego sprzętu. Malowanie pędzlem bywa przydatne przy zdobieniach lokalnych. Nieodpowiednie dobranie metody może skutkować smugami, niedoszkliwionymi miejscami lub zaciekami.
Niewystarczające suszenie przed wypałem
Szkliwo ceramiczne musi być całkowicie suche przed włożeniem ceramiki do pieca. Wilgoć uwięziona pod warstwą szkliwa podczas gwałtownego nagrzewania pieca może doprowadzić do spękań, bąbli, a nawet wybuchów w piecu. Suszenie powinno odbywać się w temperaturze pokojowej, w dobrze wentylowanym miejscu, najlepiej przez minimum 12 godzin (w zależności od grubości szkliwa i wilgotności powietrza). Nie należy przyspieszać tego procesu np. suszarką lub stawiając ceramikę w pobliżu grzejnika – może to prowadzić do nierównomiernego wysychania i naprężeń materiału.
Niezgodność szkliwa z temperaturą wypału
Każde szkliwo ma określony zakres temperatury wypału, którego należy bezwzględnie przestrzegać. Użycie szkliwa niskotemperaturowego w wysokotemperaturowym wypale może skutkować jego spłynięciem, pienieniem się lub zniszczeniem dekoracji. Z kolei szkliwo przeznaczone do wypału wysokotemperaturowego, wypalane zbyt nisko, może pozostać matowe, kredowe lub nietrwałe. Przed przystąpieniem do wypału należy zapoznać się z kartą techniczną szkliwa i dopasować parametry wypału do użytej gliny i pigmentów. Testy próbek wypalanych w różnych temperaturach to dobry sposób na poznanie właściwości szkliwa.
Reakcje chemiczne między szkliwami a dodatkami dekoracyjnymi
Nie wszystkie dodatki dekoracyjne – takie jak farby podszkliwne, tlenki metali czy inne szkliwa – będą się dobrze zachowywać w kontakcie ze sobą. Niekontrolowane reakcje chemiczne mogą powodować przebarwienia, spękania lub niepożądane efekty wizualne. Farby mogą zniknąć pod szkliwem, zmienić kolor lub wręcz spłynąć. Aby uniknąć tego rodzaju niespodzianek, warto trzymać się sprawdzonych kombinacji produktów jednej marki lub przeprowadzać testy próbne. Dobrym nawykiem jest również dokumentowanie zastosowanych kombinacji szkliwa i dekoracji wraz z temperaturą wypału.
Zanieczyszczenia w szkliwie
Brudne narzędzia, stare pędzle czy źle przechowywane szkliwo mogą być źródłem niepożądanych zanieczyszczeń. Drobiny kurzu, włókna lub grudki w szkliwie mogą powodować plamy, zgrubienia lub otworki w powierzchni gotowego wyrobu. Aby temu zapobiec, warto regularnie filtrować szkliwa płynne (np. przez drobne sitka), trzymać je w szczelnie zamkniętych pojemnikach i unikać mieszania różnych szkliw bez testów. Również pędzle i pojemniki powinny być dokładnie myte po każdym użyciu i przechowywane w czystym, suchym miejscu.
Proces szkliwienia ceramiki wymaga nie tylko kreatywności, ale przede wszystkim precyzji, wiedzy technicznej i dbałości o szczegóły. Uniknięcie opisanych błędów może znacząco podnieść jakość prac ceramicznych, a także uchronić przed stratą czasu i materiałów. Najlepszym sposobem na zdobycie wprawy jest praktyka wsparta notowaniem wyników, przeprowadzaniem prób oraz systematycznym rozwijaniem wiedzy o materiałach. Dzięki temu szkliwienie przestaje być źródłem frustracji, a staje się świadomym, satysfakcjonującym etapem twórczej pracy.
Artykuł sponsorowany
